Muziektherapie bij 't Talma
Laren Magazine gaat op bezoek bij ’t Talma voor een gesprek met muziektherapeute Fleur Taken. Fleur deelt hoe muziek kan bijdragen aan het verminderen van stress en het hervinden van identiteit bij van de bewoners van deze Marga Klompé locatie.
Van jongs af aan bezig met muziek
“Ik ben geboren en getogen in Ruurlo en heb na mijn middelbare school in Groenlo de opleidingen psychologie en muziektherapie gevolgd in Utrecht en Amersfoort. Mijn moeder is ook muziektherapeute en ik zong in een koor en zat op vioolles, waardoor muziek van jongs af aan een belangrijk deel van mijn leven is geweest. In 2010ben ik gestart als zelfstandige en sinds eind 2020 werk ik in dienstverband bij Marga Klompé. Samen met een collega, die ook muziektherapeut is, hebben we de verschillende locaties verdeeld. We werken volgens een strak schema: in de oneven weken ben ik op dinsdagochtend bij ’t Talma en in de middag bij De Hoge Weide in Lochem.”
Permanente stress
“Ik kom op aanvraag en naar aanleiding van een indicatie, die door een arts wordt gegeven. De zorgmedewerkers spelen ook een belangrijke rol in het besluit om een muziektherapeut in te schakelen bij een bewoner. Veroorzaakt door een gebrek van grip het op leven, kunnen mensen met dementie stress ervaren, onrustig en emotioneel zijn. Door de dementie zijn ze niet in staat om deze stress te reguleren of te relativeren. In mijn therapie bied ik via muziek een vorm van beleving. De voorspelbaarheid van een bekend lied geeft houvast, waardoor mensen weer enige controle ervaren. Dit vermindert de stress, zorgt voor meer helderheid en brengt herinneringen naar boven. Sommige bewoners zijn verzonken in hun dementie, wat betekent dat ze ver in het ziekteproces zijn. Toch kan muziek in zulke gevallen nog een ingang bieden. Ik sluit aan bij wat nog wél mogelijk is. Bewoners verliezen vaak de expressie in hun gezicht door de dementie, maar ze kunnen bijvoorbeeld nog wel met hun voeten op de maat meebewegen. Ik zie ze dan zachtjes meetikken. Er wordt vaak gedacht dat muziek voor mensen met dementie rustig en zacht moet zijn, maar dit is niet altijd het geval. Het ritme is belangrijk en het zangtempo mag niet te hoog liggen. Swingende muziek die niet druk wordt gespeeld, werkt vaak erg goed. Wanneer woorden wegvallen, kunnen mensen nog steeds meezingen met bijvoorbeeld ‘la la la’.”
Van Driekusman tot ABBA
“Ik heb een spreekwoordelijke koffer vol muziek bij me. Ik kijk rond in de kamer van de bewoners om een beeld te krijgen van wie de persoon is. Hangen er bijvoorbeeld foto’s van het boerenleven aan de muur of kunstwerken? Op basis daarvan stem ik de muziek af op wat ik zie. Met de 80+ doelgroep zing ik vaak oude volksmuziek, zoals ‘Driekusman’, ‘Daar bij die molen’ en soortgelijke liedjes. Bij de jongere doelgroep zing ik nummers van The Beatles, The Rolling Stones, ABBA of The Bee Gees. Bij een eerste ontmoeting maak ik vaak een muzikale tijdreis: ik speel en zing liedjes uit verschillende periodes en observeer welke muziek de meeste reactie oproept. Daar bouw ik vervolgens op voort.
In mijn therapieën kies ik vaak voor de gitaar als begeleidingsinstrument. Ten eerste omdat het een praktisch instrument is om mee te nemen, maar ook omdat het veel minder afstandelijk is dan een piano. Het leven van mensen met dementie wordt primair, en daarom is het mooi om met de gitaar dichtbij de mensen te komen om samen te zingen. Dat lukt met een piano of ander instrument minder makkelijk.”
Hervinden van identiteit
“Een mooie anekdote gaat over een mevrouw die tijdens de therapie steevast een prachtige tweede stem zong. Later bleek dat ze vroeger samen met haar zus had gezongen, waarbij haar zus altijd de eerste stem zong. Ze was dus gewend om harmonieën te zingen en dat kwam tijdens het muziek maken weer naar boven. Ze bleek uit een muzikale familie te komen. Door samen te zingen kreeg ze weer wat scherpte terug en kon ze eindelijk weer eens in haar kracht staan. Speciaal voor haar heb ik muziek van Schubert uitgezocht en meegenomen, waar ze sterk op reageerde. Uiteindelijk leerde ze mij dat lied en corrigeerde ze zelfs mijn Duitse uitspraak bij bepaalde woorden. Haar identiteit kwam door de muziek weer tot leven.”
Muzieklessen en kinderliedjes
“Naast mijn werk als muziektherapeute geef ik ook muziekles aan kinderen van 1 tot en met 4 jaar en schrijf ik kinderliedjes. Deze neem ik zelf op en plaats ik op Spotify. Dat gaat hartstikke goed! Eén van mijn liedjes is onlangs zelf geremixed en uitgebracht door producerduo The Beatcrooks. Grappig hoe muziek in je leven tot onverwachte wendingen kan leiden.”
Tekst:Ovii - Pieter Holkenborg | Fotografie: Ovii - Britt Haarman
